وثیقه وام یک دارایی یا ضمانتی است که وام‌گیرنده به بانک یا مؤسسه مالی ارائه می‌دهد تا در صورت عدم بازپرداخت وام، از طریق آن بدهی تسویه شود. این وثیقه می‌تواند شامل املاک، خودرو، سپرده بانکی، اوراق بهادار یا هر دارایی ارزشمند دیگری باشد.
انواع وثایق تسهیلات
بانک‌ها و مؤسسات مالی انواع مختلفی از وثایق را برای پرداخت وام می‌پذیرند. این وثایق شامل وثایق ملکی (مانند سند ملک یا زمین)، وثایق نقدی (مانند سپرده‌های بانکی یا اوراق مشارکت)، وثایق منقول (مانند خودرو یا ماشین‌آلات صنعتی) و ضامن یا سفته است. انتخاب نوع وثیقه بستگی به نوع تسهیلات، مبلغ و شرایط بانک دارد. البته باید در نظر گرفت که بانک‌ها، موسسات یا برخی پلتفرم‌های معتبر آنلاین وام بدون ضامن هم به مشتریان خود اعطا می‌کنند.
شرایط ارائه وثیقه وام به بانک
برای ارائه وثیقه، وام‌گیرنده باید مدارک مرتبط را ارائه دهد و بانک بعد از بررسی، ارزش وثیقه را مشخص می‌کند. برخی شرایط کلی عبارت‌اند از:
- وثیقه باید دارای ارزش کافی برای پوشش مبلغ وام باشد.
- وثیقه باید رسمی و قابل ترهین باشد (مثلاً سند رسمی ملک یا سند مالکیت خودرو).
- در برخی موارد، استعلام و بررسی کارشناسی توسط بانک انجام می‌شود تا ارزش وثیقه تعیین شود.
- وثایق نقدی مانند سپرده بانکی معمولاً نقدشوندگی بالاتری دارند و سریع‌تر مورد پذیرش بانک قرار می‌گیرند.
مراحل سپردن و آزادکردن وثیقه
- ارائه وثیقه به بانک و انجام مراحل اداری.
- ارزیابی و تعیین ارزش وثیقه توسط بانک یا کارشناس رسمی.
- انعقاد قرارداد وام و ثبت وثیقه در سیستم بانکی.
- پرداخت اقساط وام طبق قرارداد.
- آزادسازی وثیقه پس از تسویه وام و دریافت نامه رفع ترهین از بانک.
ترهین وثیقه چیست؟
ترهین به معنای در رهن گذاشتن یک دارایی به عنوان وثیقه نزد بانک است. در این حالت، مالکیت وثیقه همچنان در اختیار وام‌گیرنده باقی می‌ماند، اما امکان فروش یا انتقال آن تا زمان تسویه کامل وام وجود ندارد. پس از بازپرداخت وام، بانک با صدور نامه رفع ترهین، وثیقه را آزاد می‌کند.
جمع‌بندی
وثیقه وام یک ابزار تضمینی برای بانک‌هاست که در صورت عدم پرداخت وام، از طریق آن خسارت مالی خود را جبران کنند. بسته به نوع وام، شرایط و ارزش وثیقه، بانک‌ها انواع مختلفی از دارایی‌ها را به‌عنوان تضمین می‌پذیرند. پس از پرداخت کامل بدهی، وثیقه آزاد شده و در اختیار وام‌گیرنده قرار می‌گیرد.
سوالات متداول
آیا امکان تغییر وثیقه در طول دوره وام وجود دارد؟
بله، در برخی موارد امکان جایگزینی وثیقه با دارایی دیگر وجود دارد، اما این کار نیازمند تأیید بانک و انجام مراحل قانونی است.
اگر وام‌گیرنده اقساط را پرداخت نکند، چه اتفاقی برای وثیقه می‌افتد؟
بانک حق دارد پس از طی مراحل قانونی، وثیقه را به اجرا بگذارد و از محل آن بدهی را تسویه کند.
آیا می‌توان از سپرده بانکی به‌عنوان وثیقه وام استفاده کرد؟
بله، برخی بانک‌ها سپرده‌های بلندمدت را به‌عنوان وثیقه قبول می‌کنند و معمولاً مبلغی معادل 80 تا 90 درصد ارزش سپرده را وام می‌دهند.
آیا برای وام‌های کوچک هم نیاز به وثیقه است؟
بسته به نوع و مبلغ وام، ممکن است نیاز به وثیقه یا ضامن باشد، اما برای برخی تسهیلات خرد، سفته یا چک ضمانت کافی است.
